پيام

چه بازخوردهای خارجی(ازطریق معلم )وچه بازخوردهای داخلی (مثل خودارزیابی) بردانش وباورهای دانش آموز اثر می گذارد.هردو نوع بازخورد به دانش اموز کمک می نماید تا به مهارت خود تنظیمی دست یابد،گام بعدی فرایند آموزشی خود رامشخص نموده روش رسیدن به آن را طراحی کند وبالاخره کار را انجام دهد.

تاکید می گردد دراینجا بازخورد معلم نقش خود تنظیمی را ندارد اما نحوه وکیفیت بازخورد معلم یک ورودی است که به کمک سایر ورودی ها فردی خود دانش آموز به او کمک می دهد که وضع فعلی خویش را در ارتباط با هدفها شناسایی کرده،نیازها ونیز شیوه رسیدن به هدف راتعیین کند.

 عوامل موثر در انتخاب روش بازخورد

 الف)زمان بازخورد

ب)مقدار بازخورد

ج)طریقه بازخورد

د)مخاطب بازخورد

الف)زمان بازخورد:

-برای انتقال پیام،بهترین زمان وفضا را انتخاب کنید.

--بازخوردهایی که به دانستنی های محض مر بوط می شود   (فقط درست یا نادرست بودن ) را بایستی خیلی فوری داد.مثلا“پایتخت فرانسه کجاست؟       پاریس

بنابراین بازخورد شما درباره درست یا نادرست بودن پاسخ دانش آموز باید سریع باشد.

-بازخورد هایی که به فرایندتفکر دانش آموز مربوط است(مثلا“تفکر درروش حل مسئله)باید با تاخیر صورت پذیرد.این تاخیر به معلم فرصت می دهد تا با دانش آموز تعامل کند ودریابد که اوچگونه می اندیشد.

بنابراین زمانی که قرار است دانش آموزاز بازخورد استفاده کند آن را به تاخیر اندازید.فراموش نشود بازخورد زمانی موثراست که دانش آموزهنوز به هدف یادگیری فکر می کند وبرای رسیدن به آن هدف ازخودانگیزه دارد.

 ب)مقداروکیفیت بازخورد:

 منظورتعداد دفعات بازخورد وکیفیت آن است.

توجه به دانش موضوعی وهدف عام وخاص موضوع درس

نکات ومراحلی که دانش آموز باید طی کندتاهدفها تحقق پیدا کند.

همواره به سطح یادگیری وویژگی های تک تک مخاطبان توجه شود.

بی تردید هر آموزگار می بایست جهت ارائه ی یک بازخورد مناسب در رابطه با موارد فوق دانش وآگاهی کافی داشته باشد.

ج)طریقه بازخورد(شفاهی،کتبی،نمایشی)

 متناسب با نوع محتوا واهداف مورد نظر ازطرق مختلف بازخورد استفاده شود.

درصورت امکان بازخوردهای تعاملی(شفاهی-گفت وگوبادانش آموز) بهترین نوع است.

بازخوردهای کتبی خود را دردفترچه دانش آموز بنویسید.

درمورد شیوه های انجام یک کار،بازخوردهای نمایش وارائه عملی کارمناسب ترین نوع بازخورد است.

یادآور می شود بهترین نوع بازخوردها درتعامل با دانش آموز حاصل می شود.(چه نکته جالبی دراین موضوع دیدی؟ازچه چیزتعجب کردی؟ اگرشما به جای...بودی چه تصمیمی می گرفتی؟به نظرتوبرای رسیدن به از چه شیوه ای می توان استفاده کرد؟و...)

د)مخاطب بازخورد(انفرادی،گروهی،عمومی)

 وقتی به دانش آموز به صورت انفرادی بازخورد  می دهید اواحساس می کند که ”معلم واقعا دوست دارد من یاد بگیرم“.

بازخوردهای گروهی ویا بازخوردهای عمومی زمانی است که بعضی ویا همه دانش آموزان دریک مفهوم مشکل دارند0دراین شرایط معلم باید ازاین فرصت برای آموزش مجدد یا رفع بدفهمی های آن مفهوم استفاده نماید.

هاتی وتیمبرلی(2007) ضمن تاکید برنقش موثر بازخورد،آن راشامل اطلاعاتی می داند که می توانددانش آموز را درتعیین گام بعدی فرایند آموزش کمک کند ویا مانعی است که می تواند آن را خراب کند.

 این دو پژوهشگر بازخورد را شامل چهار سطح متمایز معرفی می کند:

 1-بازخورد درمورد تکلیف(مثل بازخوردی که مشخص می کند پاسخ ها درست بودندیاخیر)

2-بازخورد دررابطه با فرایند انجام کار(موثرترین نوع بازخورد)

3-بازخورد در مورد خود تنظیمی(مثل بازخورد درمورد خودسنجی ها واعتماد به نفس دانش آموز)

4-بازخورد در مورد خود دانش آموز(مثلا“بیان اینکه دانش آموز خوب یا باهوش است)

 روش بازخورد ومحتوای آن

 آموزگار می بایست براساس شرایط و ویژگیهای دانش آموزان نسبت به انتخاب روش مناسب بازخورد اقدام نماید.بدیهی است در مورد روش بازخورد،باید متوجه چگونگی بیان وشیوه ی ارائه آن باشید.

بازخورد به صورت نمره

توجه به موضوع بازخورد معلم به دانش آموزان سابقه ای طولانی دارد.این سابقه دست کم به پنجاه سال قبل برمی گردد.

درآن زمان بحث در مورد مقایسه ی تاثیر نمره ای که معلم به دانش آموز می دهد،با بازخورد به صورت توصیف عملکرد وی آغاز شد.

دراین موردمی توان به مطالعات پیاژه اشاره کرد.وی دریافت که عملکرد دانش آموزانی که معلم به جای نمره به آنان پیشنهادهایی برای بهبود عملکرد خویش می دهد(کتبی یا شفاهی) درمقایسه با دانش آموزانی که نمره می گیرند،بهتر است .به عبارت دیگر تاثیر توصیه ها دربهبود وضع آموزشی وپرورشی دانش آموزان بیشتر از نمره است.

ادامه تحقیقات نشان داد که علت اصلی مثبت وموثرنبودن بازخوردها،قضاوتی بودن ونه توصیفی بودن آنهاست.

پیاژه مطرح نمود که بازخورد باید درقالب کلمات تشویق آمیز ارائه گرددوترغیب کننده ی فرایندیادگیری باشد.

بازخوردهای همراه با قضاوت ،معمولا موثرنیستند.

باتلرونیسان(1986)تاثیرنمره(بازخوردقضاوتی)رابابازخوردهای همراباتوصیه(توصیفی-بازخوردبه فرایند یادگیری وانگیزه ی یادگیری)رابررسی کرده اند.

گزارش تحقیق نشان داد عملکرد دانش آموزانی که بازخورد را به صورت نمره دریافت می کردند،درامتحانات مربوط به فعالیت های کمی،خوب امادرفعالیت های تفکری واگراضعیف بود وانگیزه ای هم برای یادگیری از خود نشان نمی دادند.

باتلرونیسان در تحقیق خود برچندین وجه بازخورد تاکید داشتند:

1-آنان درپیشنهاداتی که به دانش آموز می دادند معمولا به ماهیت فعالیت وشیوه کارتوسط دانش آموزتوجه داشتندنه به خود دانش آموز.

2- دوم اینکه پیشنهادات توصیفی بود.

3-پیشنهادات برانگیزاننده ی یادگیری وعملکرد بود.

4-پیشنهادات رغبت انجام دادن فعالیت را به خاطر خودفعالیت افزایش می داد.

این شیوه بازخورد دانش آموزان را به یادگیرنده ای تبدیل می سازد که می تواند فرایند یادگیری خود راتنظیم ونیزکنترل نماید.یعنی او به یک خودتنظیم کننده موفق تبدیل می شود.

 مطالعات باتلرونیسان این یافته معلمان راهم تایید کرد که دانش آموزان به خواندن وتوجه به پیشنهاداتی که همراه با نمره بود،توجهی نداشتند.

ازمنظر دانش آموز،معلم با نمره ای که داده قضاوت خود را کرده است وپیشنهادها فقط شکل توصیفی نمره است نتیجه پژوهشی حاکی ازآن است که بهترین روش بازخورد،بازخورد توصیفی است که با نمره همراه نیست.

مطالعات باتلرونیسان این یافته معلمان راهم تایید کرد که دانش آموزان به خواندن وتوجه به پیشنهاداتی که همراه با نمره بود،توجهی نداشتند.

 ازمنظر دانش آموز،معلم با نمره ای که داده قضاوت خود را کرده است وپیشنهادها فقط شکل توصیفی نمره است نتیجه پژوهشی حاکی ازآن است که بهترین روش بازخورد،بازخورد توصیفی است که با نمره همراه نیست.

نکاتی پیرامون بازخورد             

 1-ادبیات بازخورد ازلحاظ شفافیت ،خاص بودن وآهنگ صدا بسیار حائزاهمیت است.

2-زمان مناسب برای ارائه بازخورد(زمانی که ذهن هنوز درگیرفعالیت است)

3- ارائه سریع بازخورد

4-بازخورد به شکلی باشد که دانش آموزمطلب دریافت شده را بادانش فعلی خودمرتبط سازد تاخودقادرباشد گام بعدی یاددگیری را بردارد.(تفاوت عمده این شیوه با روشهای سنتی)

5-آموزگار بایستی بااهداف عام وخاص دروس،مراحل تحقق آن وویژگیهای تک تک دانش آموزان آشنا باشد.

  6-بازخورد نه کم،نه زیاد فقط درحد لازم

7-به پرسشهایی که صرفاحافظه ای است بازخورد فوری ومناسب بدهید.

8- به بدفهمی های دانش آموز پاسخ فوری ومناسب داده شود.

9-درمورد هرتکلیف فقط به دو یه  سه نکته بازخورد داده شود.

10-بازخورد برهدف اصلی تاکیدکند.

11-بازخورد به قوتها هم دست کم به اندازه ضعف هاتوجه کند.

12-بهترین بازخورد ازطریق تعامل رودررو با دانش آموز حاصل می شود.

13-اگرمی خواهید دانش آموز درباره موارد بازخورد تامل وتفکر کند،بازخوردهای کتبی دهید

14-به دانش آموزانی که درخواندن ودرک مطلب ضعیف هستند بازخورد شفاهی دهید.

15-اگرحجم بازخورد زیاد است آن را به طورشفاهی ارائه دهید.چون دانش آموز حوصله مطالعه مطالب زیاد را ندارد.

16-ارائه بازخورد به فعالیت های عملی را با اجرای نمایشی ویا مشابه سازی انجام دهید.

17-بابرقراری ارتباط بادانش آموزخاص درموردعملکرداو توضیح دهید.سعی شود بازخورد در حضور جمع نباشد.

18-بااستفاده از ادبیات اثربخش دربازخوردها درمخاطب احساس خوبی ایجاد کنید.

19- متوجه باشیدبرای چه کسی می نویسیدیابرای چه کسی صحبت می کنید.

20- در صورت شلوغی کلاس ونبود فرصت کافی، زمانی که دیگران در حال انجام فعالیت های دیگری هستند،به سراغ فرد یا گروهی بروید که نیاز به بازخورد شما دارند.

21- ازدانش آموزانی که درانجام کارخود موفق بوده اند استفاده کنید.

22-همسال سنجی،خودسنجی وگروه سنجی ازشیوه های بسیار اثربخشی است که می بایست دربازخوردها از آن بهره گرفت.

23- بازخوردها در برگیرنده تعریف وتمجیدهای شخصی نباشند.

24- ارائه بازخورد با رویکرد مثبت

25- با پیشنهادهمراه است واظهار نظر کلی وامری نمی کند.

پايان بخش دوم